Diderik Batens en Joke Meheus
voor de Faculteit Toegepaste Wetenschappen
Op wat onderlijnd is kan u klikken. Deze pagina wordt geregeld bijgewerkt — kijk af en toe eens opnieuw.
| [Top] | [hier] | [commentaar] |
Dit vak heeft tot doel inzichten en vaardigheden bij te brengen over twee onderwerpen:
(i) De wetenschappelijke methoden en hun evolutie, de achterliggende filosofische vragen, en de draagwijdte van wetenschappelijke en andere kennis. Hier leert de student nadenken over de eigen discipline. Daardoor zal hij of zij niet alleen een beter wetenschapper worden, maar ook de eigen specialiteit kunnen plaatsen binnen het ruimere kader van het menselijk handelen en kennen.
(ii) Filosofische vragen, de manier waarop ze kunnen worden behandeld en de relevantie van wetenschappelijke resultaten. De student wordt hier niet alleen vertrouwd gemaakt met vragen die zijn of haar eigen leven aanbelangen, maar leert ook hoe zowel wetenschappelijke resultaten als wetenschappelijke denkvormen bijdragen om deze vragen aan te pakken.
De achterliggende bedoeling is een realistisch beeld op te hangen van de relatie tussen wetenschappelijke en alledaagse kennis, en een genuanceerd inzicht te bieden in de rol en draagwijdte van de wetenschappen met betrekking tot maatschappelijke en persoonlijke vragen.
Het vak omvat vijf onderdelen:
(i) Een overzicht van de wijsgerige disciplines.
(ii) Enige filosofie van de logica en enkele gegevens over de klassieke logica en over alternatieve logica's.
(iii) Een schets van de ontwikkeling van de wetenschappelijke methode sinds de zeventiende eeuw en een synthetische kijk op de hedendaagse methodologie.
(iv) Bespreking van enkele centrale methodologische en systematische concepten uit de wetenschappen.
(v) Een korte behandeling van rationaliteit, normen en waarden, en zingeving.
De lessen worden gegeven als hoorcolleges waarin er ruim mogelijkheid is om vragen te stellen. Een syllabus is beschikbaar.
| [Top] | [hier] | [commentaar] |
Het doel van de lessen — dit is iets anders dan het doel van het vak — is de studenten te helpen om de nodige inzichten te verwerven en de nodige vaardigheden aan te leren. Ik zal niet de syllabus voorlezen en hem zelfs niet samenvatten. Ik zal vooral ingaan op de grote verbanden en zal de moeilijkere delen uitleggen. (Dit brengt mee dat het geen zin heeft in de syllabus te proberen volgen gedurende de les.) Dat ik iets niet in de les zeg, betekent niet dat u het niet hoeft te kennen — de stof is wat in de syllabus staat. Gedurende de les geef ik ook aanwijzingen voor het examen.
Kom naar de les om er zoveel mogelijk op te steken. Dat gebeurt best door het gepaste deel van de syllabus vooraf door te nemen, en dat na de les opnieuw te doen. Door vooraf de syllabus door te nemen, krijgt u een idee van wat belangrijk is en wat niet. Als dat in de les anders blijkt te zijn, steek u daar veel bij op. Door het na de les te doen (dit is het absolute minimum) en uw eventuele nota’s met de syllabus te vergelijken, blijft u bij met de stof — als u dat niet doet, zal u de volgende les niet kunnen volgen. Wie op deze wijze de stof bijhoudt, zal nog weinig blokwerk hebben.
Wie de stof niet bijhoudt, kan in de les niet volgen, verliest de eigen tijd en stoort de anderen, ... Als u een les mist, werk dan in elk geval vóór de volgende les het behandelde deel van de syllabus door.
De lessen worden gegeven gedurende het tweede semester: maandag 16:00-17:15u, Auditorium I, Ledeganckstraat. Eerste les.
| [Top] | [hier] | [commentaar] |
Het examen is schriftelijk en bestaat uit twee delen: open vragen en meerkeuzevragen. Op elk deel staan evenveel punten. De antwoorden op de meerkeuzevragen moeten worden gecodeerd op een speciaal formulier, dat ook voor examens van andere vakken wordt gebruikt.
Het examen is volledig ‘open boek’. Dit betekent dat u alle papieren mag meebrengen die u maar wil; de syllabus, nota’s, samenvattingen, ... (maar geen draagbare computer).
Nadat de vragen zijn uitgedeeld, krijgt u precies 2 uur tijd. Aangezien het een om ‘open boek’ examen gaat, is de tijdslimiet strikt.
Het examen kan men best voorbereiden door gedurende het academiejaar de stof bij te houden, na te gaan of men alles begrijpt, en de verschillende onderdelen aan elkaar te koppelen. Daartoe moet men de syllabus grondig en aandachtig doornemen, zich afvragen ‘‘Wat betekent dit?’’, ‘‘Wat volgt eruit?’’, ... De syllabus een aantal keer oppervlakkig lezen is tijdverlies.
Beide delen van het examen meten inzicht in de stof en denkvermogen. Er werden zoveel meerkeuzevragen aangemaakt, en zoveel varianten van de verschillende alternatieven, dat het geen enkel nut heeft ‘oplossingen’ van bekende meerkeuzevragen mee te brengen. Wie in dergelijke lijsten zoekt, verliest zijn of haar tijd. Het antwoord op de open vragen is niet in de syllabus te vinden. Die vragen kunnen alleen worden opgelost door wie de verschillende delen van de stof heeft verwerkt, er de verbanden tussen ziet, en ze op de juiste manier kan toepassen.
Nog enkele tips.
Sommige studenten brengen een woordenboek mee om woorden uit de cursus op te zoeken. Wie bepaalde woorden niet begrijpt, moet ze zich onder het academiejaar eigen maken. Op het examen is het te laat en is de kans op een grove verkeerde interpretatie erg groot.
Sommige studenten trachten het antwoord op de open vragen in de cursus te zoeken. Dit is zinloos: er wordt geen enkele open vraag gesteld waarvan het antwoord in de cursus staat.
| [Top] | [hier] | [commentaar] |
Dit deel zal gedurende het jaar worden aangevuld. De vragen zijn nuttig om het examen voor te bereiden. Het zijn geen letterlijke examenvragen, maar wie ze kan beantwoorden zal weinig moeite hebben om te slagen op het examen.
Laat me dit verduidelijken. Wie door in de les te luisteren, de syllabus te studeren en na te denken, de vragen juist kan beantwoorden, is gereed voor het examen. Een lijstje met juiste antwoorden helpt niet. Dergelijke antwoorden zullen dan ook noch door mij noch door de assistent worden verstrekt.
Juiste en foute beweringen
Sommige van deze beweringen gaan terug op wijdverbreide misvattingen waartegen de syllabus ingaat. Ook de andere betreffen echter centrale onderwerpen. Sommige beweringen zijn duidelijk waar of vals, bij andere is eerder een genuanceerd antwoord op zijn plaats. Het is de bedoeling dat u deze beweringen leest en er een mening over vormt vóór de lessen beginnen. Schrijf kort neer of u het met de bewering al dan niet eens bent en wat uw redenen daarvoor zijn. Nadat u een hoofdstuk hebt gestudeerd, neem u de vragen opnieuw door. Let erop of uw opvattingen gewijzigd zijn. Zo ja, vraag u dan af waarom ze gewijzigd zijn, welke argumenten u had om van mening te veranderen. Indien in de lessen of de syllabus een antwoord wordt verdedigd waarmee u het niet eens bent, vraag u dan af wat de argumenten zijn om bij uw standpunt te blijven.
Vragen bij de verschillende afdelingen van de syllabus (gedeeltelijk aangevuld — deel logica dient nog aangepast!)
Deze lijst bevat vragen die elk student zich vanzelf zou moeten stellen bij het doornemen van de syllabus. Daarnaast zijn er ook enkele vragen die op specifieke opleidingen zijn gericht. Beantwoord deze vragen en vergelijk uw antwoorden met die van andere studenten.
Deze vragen helpen u het vak goed te studeren, maar helpen u ook uw studiemethode bij te sturen. Wanneer u na het studeren van een hoofdstuk een vraag onverwacht vindt of niet kan beantwoorden, ga dan na wat u bij het studeren hebt overzien en hoe u dat in het vervolg kan vermijden.
| [Top] | [hier] | [commentaar] |
Alle suggesties om de syllabus te verbeteren zijn welkom. Het mag zowel om tikfouten gaan als om delen waarvan u denkt dat ze duidelijker kunnen worden gemaakt.
Een suggestie stuurt u liefst in een berichtje. Specificeer duidelijk waar het om gaat (afdeling, bladzijde, ...)
Waarschuwing: indien u iets niet begrijpt is het beter eerst een vraag te stellen (aan mij of aan een van de begeleiders). Stuur me slechts suggesties wanneer u zelf de zaak begrijpt.
Wanneer u opmerkingen hebt bij de bestanden, of suggesties hebt om woorden op te nemen in de woordenlijst, klik dan hier. Let wel op de waarschuwing in de vorige alinea.
| [Top] | [hier] | [commentaar] |
Alleen de afdelingen die in de les werden behandeld, behoren tot de stof. Welke afdelingen werden behandeld blijkt bijvoorbeeld uit de transparanten. Voor het hoofdstuk logica: zie het overzicht hieronder.
| [Top] | [hier] | [commentaar] |
Het is typisch voor onze cultuur dat ook gevestigde opvattingen in vraag worden gesteld. Zonder dat zouden de wetenschappen niet ontstaan zijn. Opvattingen in vraag stellen gaat echter in tegen een psychologische behoefte aan zekerheid, die gewoonlijk wordt verhoogd door opvoeding en onderwijs. Het ondermijnt ook de macht van personen en instellingen die menen in een bepaald domein de waarheid in pacht te hebben. Dit heeft in de loop van de geschiedenis geleid tot harde ideologische conflicten omtrent het recht van mensen om zich een eigen mening te vormen en overeenkomstig die mening te handelen.
Soms wordt kritische zin verward met onnozelheid. Het heeft geen zin opvattingen in vraag te stellen als daar geen redenen voor zijn, en het heeft geen zin ‘hypothesen’ te lanceren waarvoor geen enkele grond bestaat. Het komt er dus op aan te leren van wat werd gerealiseerd door vorige generaties of door specialisten in een bepaald domein, maar zich tegelijk te behoeden voor dogmatisme — dit is de weigering bepaalde opvattingen in vraag te stellen.
Het bovenstaande kan ook worden toepast op het vak Wijsbegeerte. De syllabus is het resultaat van een ernstige poging om vragen te behandelen die voor de studenten centraal zijn, en om tot juiste antwoorden op die vragen te komen. Deze antwoorden zijn echter niet vaststaand en al zeker niet heilig. Er is dus geen enkel probleem als u het met een van deze antwoorden niet eens bent. Het is echter wel belangrijk voor uzelf dat u nagaat welke argumenten u hebt om het niet eens te zijn.
Dit gebrek aan vaststaande antwoorden is niet typisch voor de wijsbegeerte. Wie de geschiedenis van gelijk welke wetenschap bestudeert, zal snel merken hoe weinig er overschiet van veel wetenschappelijke opvattingen uit het verleden.
| Dit vak wordt ‘aangeleverd’ door een onderzoekseenheid met een grote wetenschappelijke output. Die onderzoekseenheid hecht echter ook veel belang aan het vormen van de studenten; lesgeven en begeleiden wordt er als een plezier ervaren. |
| De lesgevers voor dit vak doen hun uiterste best om zinnige stof op een zinnige manier te brengen. Hun doel is een degelijke vorming te verschaffen en nutteloze ballast te vermijden. |
| De lesgevers en begeleiders voor dit vak staan de studenten waar mogelijk bij. Dit betekent niet dat iedereen veel punten krijgt, maar wel dat iedereen wordt geholpen om veel punten te verdienen. |
| Sinds deze pagina’s op het internet beschikbaar zijn, hangt het mede van de studenten af of ze worden aangevuld en verbeterd. Wij rekenen op onze studenten. |
| U mag alle soorten opmerkingen maken, ook negatieve. Maar maak concrete opmerkingen. Schrijf niet ‘‘Dit vak interesseert me niet.’’ want dat is slechts een uiting van uw hoogst persoonlijke slechte smaak. Schrijf ook niet ‘‘Dit vak heeft voor mij geen nut.’’ Het nut van het vak wordt uiteengezet in de syllabus en in deze pagina’s. Zeg concreet wat volgens u geen nut heeft, wat volgens u te moeilijk is, wat volgens u ontbreekt. Wij willen niets liever dan het vak zo aantrekkelijk mogelijk te maken, maar daarvoor moeten we uw concrete problemen kennen. Wij kunnen dan ofwel de inhoud van het vak bijsturen, ofwel onze aanpak beter verantwoorden. |